Każdy kto myśli o własnym biznesie spotkał się z pojęciem działalności gospodarczej. Czym jest działalność gospodarcza? Kiedy trzeba założyć działalność gospodarczą? Jakie są jej możliwe formy? Jeśli jesteś ciekawy, trafiłeś w dobre miejsce.

Kiedy trzeba założyć działalność gospodarczą? Czym jest działalność gospodarcza?

Działalność gospodarcza jest zdefiniowana w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807 z późn. zm., dalej: u.o.s.d.g.) Zgodnie z nią:

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

To jednak nie jedyna ustawa, która odnosi się do tego pojęcia. Można je znaleźć bowiem także w innych ustawach, np. podatkowych. Definicje tam zawarte zbliżone są do tej z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Ilekroć w ustawie mowa jest o działalności gospodarczej rozumie się przez to każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców – art. 3 pkt 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926 z późn. zm.)
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych – art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535 z późn. zm.)

Jak określić czy to już moment kiedy trzeba założyć działalność gospodarczą?

Aby uznać, że dana aktywność jest działalnością gospodarczą musi spełniać kryteria wskazane w przepisach. W tym zakresie należy sięgnąć do przytoczonego już art. 2 u.o.s.d.g., który wskazuje na zasadnicze cechy, którymi charakteryzować się powinna działalność gospodarcza. Należą do nich:

zarobkowy cel,
zorganizowany charakter,
ciągłość prowadzonej działalności

W przypadku, gdy aktywność gospodarcza posiada łącznie te cechy jest to moment kiedy trzeba założyć działalność gospodarczą. Należy w takiej sytuacji zastanowić się jaką formę działalności wybrać, a następnie podjąć odpowiednie kroki aby ją zarejestrować. Jeśli jednak danej aktywności brakuje którejkolwiek z wyżej wymienionych cech, nie stanowi ona działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Kiedy działalność ma cel zarobkowy?

Działalność posiadać będzie cel zarobkowy, gdy jej prowadzenie przynosi rzeczywisty zysk, lecz nie tylko. Znaczna część przedsiębiorców w początkowym okresie ma niejednokrotnie problemy z rentownością prowadzonego biznesu, co nie oznacza, że w takiej sytuacji ich aktywność to nie działalność gospodarcza.

Działalność posiada cel zarobkowy również w sytuacji, gdy pomimo jego obecnie braku, przedsiębiorca nastawiony był na uzyskanie dochodu. W tym zakresie istotny jest wyznaczony przez przedsiębiorcę cel. Jeśli więc przedsiębiorca realizuje określone przedsięwzięcia przy założeniu konkretnego wyniku finansowego, należy taką działalność uznać za posiadającą cel zarobkowy. Ten zarobkowy cel powinien pokrywać w założeniu co najmniej koszty założenia i prowadzenia przedsięwzięcia.

Kiedy działalność ma charakter zorganizowany?

Zorganizowany charakter działalności oznacza stworzenie pewnych ram organizacyjnych, które pozwalają w sposób efektywny prowadzić aktywność gospodarczą. Te ramy organizacyjne wyznaczać będą takie działania jak np.:

wybór dogodnego miejsca dla biznesu,
zorganizowanie biura bądź pomieszczeń do prowadzenia działalności,
zakup niezbędnego wyposażenia i sprzętu,
zatrudnienie pracowników,
założenie strony internetowej,
reklama prowadzonej działalności,
zabezpieczenie obsługi prawnej bądź księgowej,
outsourcing usług pomocniczych, np. wparcia marketingowego.

Zorganizowanie działalności w najprostszym ujęciu tworzy zespół czynności podejmowanych przez przedsiębiorcę celem stworzenia okoliczności umożliwiających osiągnięcie zakładanego rezultatu w postaci zarobku. Jeśli więc organizujesz swoją działalność w sposób mniej bądź bardziej profesjonalny na zewnątrz, może ona mieć charakter zorganizowany w rozumieniu przepisów.

Kiedy działalność ma charakter ciągły?

Ostatnią z cech niezbędnych dla uznania aktywności za działalność gospodarczą jest jej ciągłość. Aktywność ciągła jest przeciwieństwem aktywności incydentalnej bądź jednorazowej, do której można zaliczyć chociażby sprzedaż po kilku latach własnego samochodu, czy też sprzedaż nietrafionego prezentu, a także wiele innych przykładów z życia codziennego.

Cechą charakterystyczną działalności gospodarczej, a zarazem jej istotą jest założenie przez przedsiębiorcę aktywności w dłuższym przedziale czasowym. Z ciągłością będziemy mieli więc do czynienia w sytuacji, gdy aktywność podejmowana jest przez dłuższy okres czasu, bądź z założeniem jej prowadzenia przez dłuższy okres czasu. Nie jest bowiem wykluczone, że aktywność, która z założenia miała mieć charakter incydentalny będzie prowadzona na tyle długo, że będzie można jej przypisać cechę ciągłości. Także powtarzalność czynności pozwoli na uznanie, że dana aktywność, to w rzeczywistości działalność gospodarcza (np. wielokrotne zawieranie tego samego rodzaju umów w krótkich odstępach czasu).

Czy muszę założyć działalność gospodarczą?

Do odpowiedzi na pytanie, czy dana aktywność to już działalność gospodarcza może nie wystarczyć wyłącznie lektura przepisów. Jak zauważyłeś przesłanki są bardzo ogólne i ocenne. Z tego też względu orzecznictwo na temat kiedy trzeba założyć działalność gospodarczą, czyli czy dana aktywność to już działalność gospodarcza, jest bardzo obszerne. Zauważalne jest to zwłaszcza w zakresie w jakim zagadnienie działalności gospodarczej wiąże się z obowiązkami podatkowymi i obowiązkami składkowymi względem ZUS. Należy więc pamiętać, że każdy stan faktyczny wymaga odrębnej oceny z uwzględnieniem zarówno samych przepisów, jak i bieżącego orzecznictwa.

Założenie działalności gospodarczej – jakie formy działalności gospodarczej są do wyboru?

Jeśli jesteś na etapie, kiedy trzeba założyć działalność gospodarczą w świetle przepisów, bądź kiedy też dopiero jesteś zainteresowany założeniem własnej firmy, masz do wyboru wiele dopuszczalnych form działalności.

Należą do nich:

Jednoosobowa działalność gospodarcza
Spółka cywilna
Spółka jawna
Spółka komandytowa
Spółka partnerska
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka akcyjna

O zaletach i wadach każdej z nich postaram się napisać w kolejnych wpisach.

Co mi grozi za brak rejestracji działalności gospodarczej?

Za brak rejestracji działalności gospodarczej grożą sankcje. Jeśli stwierdziłeś, że to już moment kiedy trzeba założyć działalność gospodarczą, nie warto bagatelizować tego obowiązku.

Prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia stanowi bowiem wykroczenie, które podlega karze ograniczenia wolności lub karze grzywny.

Kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny – art. 60¹ §1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114)

Warto także pamiętać, że założenie działalności gospodarczej wiąże się z powstaniem obowiązku składkowego. Jeśli ZUS uzna, że prowadziłeś niezarejestrowaną działalność gospodarczą, a co za tym idzie nie płaciłeś należnych składek, zajdzie konieczność ich uregulowania. W takim przypadku należałoby jeszcze uwzględnić odsetki od zaległości w tym zakresie.

Warto też pamiętać o kwestiach podatkowych, zarówno w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych jak i podatku od towarów i usług (VAT). Brak rejestracji działalności nie oznacza braku konieczności zapłaty podatku dochodowego, a zwłaszcza podatku VAT. O statusie podatnika VAT nie decyduje bowiem fakt rejestracji działalności, ale spełnienie przesłanek określonych w przepisach ustawy o VAT.

Więcej o sankcjach za nie prowadzenie działalności oraz innych ograniczeniach, które z tego mogą wyniknąć (brak możliwości odliczania VAT, brak możliwości skorzystania z podatku liniowego 19%) postaram się napisać w którymś z kolejnych wpisów. Należy także pamiętać, że założenie własnej firmy może wiązać się z wieloma korzyściami, do których należą m. in. możliwość amortyzacji podatkowej oraz niektóre ulgi podatkowe.